Panorama Powiatu Brzeskiego

Galeria „pękała w szwach”

W środę 12 stycznia br. Galeria Sztuki Współczesnej Brzeskiego Centrum Kultury dosłownie „pękała w szwach”. Powodem tak dużej ilości osób odwiedzających tego dnia Galerię był wernisaż wystawy prac plastycznych dzieci z Przedszkola Publicznego nr 4 w Brzegu. Oprócz zaproszonych gości w osobach wiceburmistrza Brzegu Mirosława Stankiewicza, kierownika Biura Oświaty, Kultury i Sportu Urzędu Miejskiego Stanisława Kowalczyka, szefowej Związku Nauczycielstwa Polskiego Barbary Mrowiec pojawili się tłumnie rodzice, a także babcie i dziadkowie dzieci z Przedszkola Publicznego nr 4. Wystawę oraz występy 6 grup dziecięcych otworzyli Grażyna Rosińska – dyrektor PP nr 4 i Tomasz Fronckiewicz z Galerii Sztuki Współczesnej BCK.

Informacje z Gminy Skarbimierz

13 stycznia 2005 roku w Urzędzie Gminy Skarbimierz odbyło się spotkanie w sprawie analizy uwag wniesionych do wyłożonego do publicznego wglądu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Inwestycje

W roku 2004 w gminie Skarbimierz zostały zrealizowane, bądź też rozpoczęte następujące inwestycje:
1. Wykonano oświetlenie ulicy Kasztanowej i części ulicy Parkowej w Skarbimierzu Osiedle (odbiór nastąpił w grudniu).
2. Rozpoczęto prace związane z kanalizacją deszczową w Skarbimierzu Osiedle - I etap zakończono w grudniu 2004 r., następny etap prac będzie realizowany w II lub III kwartale 2005 r. Inwestycja częściowo finansowana jest w ramach zadań objętych Programem Wieloletnim pod nazwą „Zagospodarowanie przejętego mienia i rekultywacji terenów zdegradowanych przez Wojska Federacji Rosyjskiej”.
3. Zakończone zostały roboty remontowe w budynku szkoły podstawowej w Lipkach i Łukowicach Brzeskich - wykonane w ramach dotacji z Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich.
4. Wykonano dokumentację techniczną na oświetlenie ulicy Wiejskiej w Zielęcicach - koszt 3.050,00zł oraz przywieziony został tłuczeń na drogę wewnętrzną ul Wiejskiej - koszt transportu - 512,00 zł.
5. W Skarbimierzu Osiedle wykonano cześć chodnika wzdłuż ulicy Akacjowej w kierunku od ul Brzozowej do budynku szkoły podstawowej - koszt 2.399,96 zł.

Uroczyste podsumowanie roku 2004 w brzeskim sporcie szkolnym odbyło się 10 stycznia br. w Brzeskim Centrum Kultury.

Wyróżnienia dla najlepszych uczniów - sportowców

W uroczystości organizowanej przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji uczestniczyli m.in.: opolski wicekurator oświaty Aleksander Iszczuk (zarazem przewodniczący Wojewódzkiego Szkolnego Związku Sportowego), wiceburmistrz Brzegu Mirosław Stankiewicz, Jan Pawłowski – sekretarz miasta, wiceprzewodniczący Rady Miejskiej Jan Pikor, Stanisław Kowalczyk – kierownik Biura Oświaty, Kultury i Sportu Urzędu Miasta, Krzysztof Kulwicki – dyrektor MOSiR oraz miejscy radni. Najlepsi uczniowie – sportowcy i ich nauczyciele otrzymali okolicznościowe wyróżnienia. Zebrani mogli oglądać także muzyczne popisy duetu Cezary Czternastek (skrzypce) i Krzysztof Jakubów (akordeon).

Szkolenie sportowe uczniów odbywało się w ubiegłym roku zgodnie z zapisami uchwały Rady Miejskiej - „Wieloletniego Programu Szkolenia Sportowego Dzieci i Młodzieży” – od stycznia 2004 r. program realizowany jest przez brzeskie szkoły podstawowe i gimnazja, a także Szkolny Związek Sportowy i kluby sportowe. Koordynatorem wszystkich tych działań jest MOSiR. W ramach programu prowadzone są dodatkowe zajęcia sportowo – rekreacyjne, a także zawody sportowe – imprezy wynikające z kalendarza Wojewódzkiego SZS oraz realizowane w ramach projektu „SONiA”, czyli „Sportowcy Odrzucają Narkotyki i Alkohol”. W ramach programu zrealizowano zajęcia w 24 grupach szkoleniowych na terenie szkół podstawowych oraz 5 w grupach środowiskach i dwóch ciągach klas sportowych na poziomie gimnazjów. Dodatkowymi, regularnymi zajęciami sportowymi objętych zostało ponad 600 uczniów.

W 2004 r. w ramach programu „SONiA” przeprowadzono 43 imprezy sportowo – rekreacyjne, w których wzięło udział blisko 3 tysiące zawodników. Uczestnikami zawodów (podczas których realizowany był program profilaktyki uzależnień) byli wychowankowie i uczniowie brzeskich przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów.
Brzeski Szkolny Związek Sportowy w ramach zawodów z kalendarza Wojewódzkiego SZS zorganizował 29 imprez sportowych o randze zawodów miejskich. W imprezach tych starowało 1300 młodych sportowców. Ponadto brzeski SZS zorganizował na terenie miasta 6 imprez o randze zawodów powiatowych, półfinałów i finałów wojewódzkich . W zawodach wyjazdowych o podobnej randze brzescy uczniowie uczestniczyli 26 razy.

Zestawienie wyróżnionych

Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1
Dyrektor szkoły: Dorota Majewska
Najbardziej aktywni uczniowie: Aleksadra Teklińska, Adam Wujek
Najaktywniejszy nauczyciel: Anna Teklińska

Zespół Szkół Nr 1 z O.S.
Dyrektor szkoły: Jadwiga Walasek
Najbardziej aktywni uczniowie: Paulina Marecka, Mateusz Bałabuch, Karolina Łukasiewicz, Patryk Rudzki,
Najaktywniejszy nauczyciel: Jacek Krzciuk, Zbigniew Makowiecki
oraz zwyciężczyni konkursu plastycznego na logo programu „Sportowcy Odrzucają Narkotyki i Alkohol” Justyna Pasionek.

Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 3
Dyrektor szkoły: Celina Podgórska-Świnicka
Najbardziej aktywni uczniowie: Patrycja Flejszar, Mateusz Włodek
Najaktywniejszy nauczyciel: Marek Szulczewski

Publiczne Gimnazjum Nr 1
Dyrektor szkoły: Krzysztof Kubiak
Najbardziej aktywni uczniowie: Karolina Kozera, Mateusz Szewczuk
Najaktywniejszy nauczyciel: Paweł Pietraszek

Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5
Dyrektor szkoły: Lidia Malec
Najbardziej aktywni uczniowie: Natalia Jędrzejko, Mateusz Fabiszewski
Najaktywniejszy nauczyciel: Ewa Janik,

Publiczne Gimnazjum Nr 3

Dyrektor szkoły: Jerzy Wrębiak
Najbardziej aktywni uczniowie: Jagoda Nowak , Piotr Józefkiewicz
Najaktywniejszy nauczyciel: Bartosz Kowalski

Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 8
Dyrektor szkoły: Grażyna Przymuszała
Najbardziej aktywni uczniowie: Żaneta Sobota, Wiktor Bardega
Najaktywniejszy nauczyciel: Joanna Iwanicka, Ryszard Milewski.

Sławomir Mordka

Najlepsi uczniowie-sportowcy po raz XX

14 stycznia w sali sportowej grodkowskiej PSP 3 odbył się jubileuszowy, już XX finał Plebiscytu Na Dziesięciu Najlepszych Sportowców Szkół Podstawowych i Gimnazjów Województwa Opolskiego.

Pomysłodawcą plebiscytu i od początku jego realizatorem jest grodkowska PSP 3 i jej niezastąpiony animator sportu nauczyciel, trener i wychowawca wielu piłkarzy ręcznych – Zdzisław Zielonka. Jak podkreśla dyr. PSP nr 3 Jolanta Szuchta – dzięki zaangażowaniu Z. Zielonki, prezesa UKS Olimp Bujaka oraz wielu nauczycieli, rodziców i sponsorów plebiscyt ma odpowiednią jego randze oprawę artystyczną i sportową i jest dumą szkoły a także wspaniałą promocją miasta (co podkreśla również uczący kiedyś w tej szkole i trenujący sportowców obecny burmistrz M. Antoniewicz). Tegoroczna gala sportowców odbyła się jak zawsze wobec grona wielu zaproszonych gości, a na czele ich listy była pani Senator Apolonia Klepacz, wicekurator A. Iszczuk, st.wizytator P. Dańkowski, wicestarosta brzeski Z. Bil, oboje grodkowscy burmistrzowie M. Antoniewicz i T. Oliwa, prezesi i działacze SZS z Opola, oraz PKOL. Zanim doszło do ogłoszenia 10-ki najlepszych sportowców województwa, rozstrzygnięty został XXXII plebiscyt na Dziesięciu Najlepszych Sportowców Grodkowskiej Trójki i zostali nimi: X m. Joanna Wiśniewska, IX m. Zbigniew Skrzyczewski, VIII m. Sebastian Kolanko, VII m. Wojciech Chwałek, VI m Dagmara Ilukowicz, V m. Mateusz Bednarz, IV m. Kacper Rzepecki, III m Marta Citków, II m Marek Błoch, I m Tomasz Biernat. Tegoroczny laureat to srebrny medalista wojewódzkich igrzysk w piłce ręcznej, król strzelców wielu turniejów – uczeń klasy Va.
Rozstrzygnięto również konkurs będący turniejem wiedzy „Na olimpijskim szlaku”, w którym wystartowało 293 uczniów. I miejsce zajął Kacper Rzepecki z VI a, II m Patryk Iwanicki z kl. Vc, III miejsce Marek Błoch z kl. Vc. Wreszcie doszło do ogłoszenia listy dziesięciu najlepszych w województwie i ogłoszono nimi:
X miejsce Beata Rauch -koszykarka, uczennica PG2 z Głuchołaz – trener Tadeusz Widziszowski,
IX miejsce Sebastian Cichosz, baseballista, brązowy medalista Mistrzostw Europy Młodzików, uczeń PSP 6 z Kędzierzyna-Koźla, trener-Sławomir Smętek,
VIII miejsce Iwona Stach – kulomiotka, srebrna medalistka Mistrzostw Polski Młodzików, zawodniczka Ludowego Uczniowskiego klubu Sportowego „Podium” z KUP, uczennica gimnazjum w Izbicku, trener Jacek Dziuba,
VII miejsce Joanna Janicka sztangistka, rekordzistka i Mistrzyni Polski w wyciskaniu sztangi leżąc, zawodniczka LZS Olszanka-Pogorzela, uczennica gimnazjum w Olszance, trener Dariusz Ilów,
VI miejsce Piotr Nolepa, bramkarz, reprezentatnt Polski do lat 15, zawodnik Parafialnego Uczniowskiego Klubu RODŁO z Opola, uczeń PG 1 w Opolu, trener Grzegorz Bryłka
V miejsce Adrian Treliński, kolarz, zwycięzca Pucharu Nadziei Olimpijskich na Węgrzech, członek klubu kolarskiego Ziemia Brzeska, uczeń PG 1 w Brzegu, trener Franciszek Moszumański,
IV miejsce Jacek Skowroński – kajakarz, IV m w finale Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Poznaniu (K-1 na 500metrów), mistrz Opolszczyzny i makroregionu śląskiego, zawodnik MOS Opole, uczeń PG 6 w Opolu i Szkoły Mistrzostwa sportowego w Wałczu., trener Jerzy Kapałka.
III m – Mateusz Słodkowski - gimnastyk, srebrny i brązowy medalista Ogólnopolskiej Olimiady młodzieży, członek kadry narodowej juniorów młodszych, uczeń Zespołu szkół Sportowych w Nysie, trener Adam Łabutin.
II m – Maciej Jasiński -biegi na orientację, srebrny i złoty medalista Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży, zawodnik UKS „AZYMEK” Zdzieszowice, uczeń PG 6 w Zdzieszowicach, trener Adam Hyjek,
Im – LAUREATEM został Kordian Bohm- zapaśnik wielokrotny medalista międzynarodowych turniejów, Mistrz Polski kadetów, członek LKS „ORZEŁ” w Namysłowie, trener Adam Stępień.
Cała dziesiątka otrzymała piękne puchary, upominki rzeczowe oraz dyplomy a z ust p.Senator Klepacz i wicekuratora A.Iszczuka popłynęły gratulacje dla samych zawodników jak też dla ich trenerów za życie z pasją , za chęć wzniesienia się ponad przeciętność, za ciężką pracę. Grodkowska gala okazała się być znowu przedsięwzięciem ze wszech miar udanym. Podkreślano niepowtarzalną oprawę artystyczną, muzyczną i plastyczną imprezy. Wspaniała atmosfera towarzyszy tutaj zawsze sportowi i jak powiedział wicekurator Iszczuk jest to dla niego szósty już udział w tej gali i nie pamięta, aby cokolwiek w programie kiedykolwiek się powtórzyło.

Janusz Rzepkowski

W nowy roku o oświacie

12 stycznia w sali UMiG po raz pierwszy w tym roku odbyło się spotkanie dyrektorów szkół i przedszkoli a także GZSzkiP z burmistrzem M. Antoniewiczem wspomaganym przez skarbnika gminy F. Zeman.

W spotkaniu udział wzięli ponadto oboje prezesi ZNP tj. M. Juda i L. Uziębło, a także dyrektor Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Grodkowie W. Pietruk. Otwierając spotkanie burmistrz stwierdził, że rok 2004 udało się zamknąć bez konieczności zaciągania kredytu na oświatę. Jako najważniejsze osiągnięcie ubiegłego roku burmistrz wskazał realizację remontu kapitalnego obiektu w Jędrzejowie. To co jeszcze 2-3 lata temu wydawało się nie realne, dzisiaj jest praktycznie już zrealizowane. Stało się to , co prawda trochę skutkiem nie planowanych przemieszczeń inwestycyjnych oraz temu, że udało się sporo środków pozyskać z funduszu PAOW. Dokonano również kilku drobniejszych remontów w innych placówkach (Lipowa - sanitariaty, PSP 3 - remont instalacji elektr., Kopice – adaptacja sali dla zerówki). W tym roku główny wysiłek pójdzie w kierunku opracowania kompleksowych planów remontu grodkowskiej PSP 3.
Kwota w budżecie oświaty, a tym samym w budżetach poszczególnych jednostek nie pokrywa z pewnością w pełni oczekiwań szefów tych placówek, ale jak podkreślił burmistrz jest to tyle, na ile aktualnie nas stać. Burmistrz podkreślił jak dużo jak zwykle dokonuje się rękami rodziców, rad szkół, pracowników obsługowych a szczególnie zaakcentował tu pracę jaką wykonali rodzice PSP w Gnojnej, gdzie obiekt zyskał nową elewację i pomalowano salę gimnastyczną. Dyrektor GZSzk i Z. Pałka oraz księgowa B. Jędrysek zapoznali dyrektorów z wysokością środków zagwarantowanych na funkcjonowanie poszczególnych placówek. Omówiono również zamieszanie wokół stołówek szkolnych i stwierdzono, że póki co gmina nie ma zamiaru wycofać się z ich współfinansowania - choć jak na razie trudno o jednoznaczną wykładnie, co do tego, czy gmina ma prawo to robić, czy nie ? Omówione zostały także warunki szkoleń BHP dla pracowników pedagogicznych szkół, administracji i obsługi, a także samych dyrektorów. Obecni przedstawiciele związków przekazali najlepsze życzenia noworoczne dla wszystkich placówek a także przedstawili stan negocjacji nowego regulaminu płac a także sposób naliczania funduszu socjalnego dla nauczycieli emerytów. Dyrektor W. Pietruk przedstawił propozycje poradni dla rad pedagogicznych i namawiał do bliskiej współpracy i korzystania z możliwości szkoleń. W dyskusji, która kończyła spotkanie padały pytania o rozwiązania szczegółowe regulaminu wynagradzania, o wypoczynek zimowy uczniów , o autorskie podejście do projektów organizacyjnych sporządzanych przez dyrektorów szkół o rozważenie możliwości „odmrożenia” nie podnoszonych od 7-8 lat dodatków funkcyjnych dyrektorów placówek. Spotkanie skończono życzeniami noworocznymi, w których najwięcej przebijała się troska o zdrowie oraz o stan grodkowskiej oświaty, by nie obawiano się mieć marzeń i by je wprowadzać w życie.

Janusz Rzepkowski

Nieś się kolędo!

Styczeń, to coroczny czas kolędowania, prezentacji jasełek. Ośrodek Kultury i Rekreacji w Grodkowie organizuje wtedy w salach świetlic wiejskich prezentację kolęd, pastorałek przygotowanych uprzednio przez zespoły „Razem” oraz „Victis”. Barwne widowiska w ciekawych aranżacjach kolędy, odpowiednie nagłośnienie , oprawa świetlna są gwarancją niepowtarzalnych odczuć estetycznych. Dlatego też warto udać się na koncerty, które w tym roku zaplanowano następująco:
17 stycznia godz. 18.00 – świetlica w Gnojnej – zespół VICTIS.
18 stycznia godz.18.00 – świetlica w Kobieli – zespół RAZEM.
19 stycznia godz. 18.00 – „Cafe bar u Tereni” w Kopicach – zespół RAZEM.
21 stycznia godz. 14.00 – PSP w Kolnicy – zespół VICTIS.
24 stycznia godz.18.00 – świetlica w Młodoszowicach – zespół VICTIS.
25 stycznia godz. 18.00 – świetlica w Głębocku – zespół RAZEM.
26 stycznia godz. 18.00 – świetlica w Lipowej – zespół RAZEM.
27 stycznia godz. 18.00 – świetlica w goli Grodkowskiej – zespół RAZEM.
ponadto w dniu 19 stycznia o godzinie 10.00 w sali Domu Kultury swoje Jasełka zaprezentują przedszkolaki z Przedszkola nr 2 w Grodkowie. Artyści i wychowawcy zapraszają gorąco wszystkie Babcie i Dziadków na widownię.

Janusz Rzepkowski

Wspólne działania dla rozwoju kultury

Mała Sala Stropowa Brzeskiego Ratusza 13 stycznia 2005 roku gościła znamienitych gości, którzy przybyli w związku z opłatkowym spotkaniem „Stowarzyszenia na Rzecz Ratowania Kościoła Minorytów w Brzegu”.

Na zaproszenie prezesa stowarzyszenia Tadeusza Czajkowskiego przybyli między innymi: ks. Kardynał Henryk Gulbinowicz, wojewoda opolski Elżbieta Rutkowska, starosta brzeski Stanisław Szypuła, wojewódzki konserwator zabytków Maciej Mazurek, burmistrz Miasta Brzeg Wojciech Huczyński oraz wszyscy zaangażowani w odbudowę kościoła.
Zebrani goście w bardzo serdecznej atmosferze odśpiewali kolędę, łamiąc się opłatkiem złożyli sobie życzenia. Prezes Czajkowki przypomniał drogę od podpisania w 2003 roku porozumienia pomiędzy ks. Kardynałem, Wojewodą Opolskim oraz Starostą Powiatu Brzeskiego. Stwierdził, że porozumienie jest realizowane a prace mimo wielu trudności prowadzone są na bieżąco.
Ks. Kardynał z całego serca podziękował za zaangażowanie w odbudowę kościoła Św. Piotra i Pawła ks. Zdzisławowi Pyszce, brzeskim jednostkom wojskowym, urzędom administracji rządowej i samorządowej, służbom konserwatorskim.
Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków Maciej Mazurek przedstawił gościom informacje o dotychczasowym przebiegu prac zabezpieczających kościół (pierwszy etap), na które fundusze przekazało Ministerstwo Kultury, a także o przeprowadzonych badaniach geologicznych i archeologicznych wokół kościoła. Prace nad projektem, opracowywanym przez pracowników Politechniki Wrocławskiej, są w fazie końcowej, a finansuje je Kuria Metropolitalna Wrocławska.
Trwają także przygotowania do złożenia wniosku o dofinansowanie zadania ze środków europejskich Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.
W przyszłości odrestaurowany budynek kościoła oprócz celów sakralnych ma pełnić funkcję ośrodka kulturalnego, z galerią, możliwością organizowania koncertów i innych uroczystości.

Joanna Lisiecka
Wydział Promocji Powiatu

Z prac Zarządu Powiatu

Zarząd Powiatu obradujący w dniu 13 stycznia 2005 r. przyjął następujące projekty uchwał Rady Powiatu:
- w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego (pisemny wniosek radnego Edwarda Traki dotyczący rezygnacji z mandatu),
- w sprawie zabezpieczenia w formie weksla in blanco środków z Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu w kwocie 325 tys. zł jako formy prawidłowego zabezpieczenia dofinansowania budowy Hali Sportowej w Grodkowie.
Podobną uchwałę na zabezpieczenie w formie weksla również 325 tys. zł winna podjąć gmina Grodków.
- w sprawie zmian do Budżetu Powiatu na 2005 rok. Plan dochodów budżetu zwiększony ma być o 378.704 zł na program stypendialny dla studentów i program stypendialny dla uczniów szkół ponadgimnazjanych 460.315 zł.
- w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej likwidacji SP ZOZ Ośrodków Rehabilitacji Leczniczej w Suchym Borze.
- w sprawie stanowiska dotyczącego konieczności budowy zbiornika przeciwpowodziowego „Racibórz Dolny ”.
Z pismem w tej sprawie wystąpił Prezydent miasta Opola motywując konieczność budowy zbiornika możliwością powtórzenia się powodzi z 1997 r. Zbiornik ten ma strategiczne znaczenie w ochronie przeciwpowodziowej miasta Opola.
- w sprawie nabycia na rzecz powiatu brzeskiego nieruchomości stanowiącej własność Województwa Opolskiego. Nabycie dotyczy pomieszczeń biurowych i garaży przy ul. Robotniczej 12 (pomieszczenia po Wojewódzkim Biurze Geodezji).

***

Zarząd Powiatu omówił wystąpienie pokontrolne dotyczące kontroli Domu Dziecka w Skorogoszczy (z listopada ubiegłego roku). Zarząd w stosownym wniosku zalecił zwrócenie uwagi na prawidłowe prowadzenie gospodarki samochodami służbowymi i gospodarki środkami publicznymi.

***

Zarząd Powiatu zaopiniował pozytywnie Program Ochrony Środowiska dla miasta Brzeg.

***

Zarząd przyjął dwie uchwały Zarządu Powiatu Brzeskiego dotyczące zmian do budżetu powiatu na rok 2005. Pierwsza uchwała zwiększa budżet Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie o kwotę 64.200 zł na rodziny zastępcze. Druga uchwała przyjęła wkład wykonawczy do budżetu powiatu na rok 2005 obejmujący:
- dochody budżetu powiatu.
- wydatki budżetu powiatu.
- Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
- dochody administracji rządowej.

Brygida Jakubowicz

Brzeżanie

Brzeg jest moją miłością

Minęło 14 lat od tamtych podniosłych chwil. Oglądamy film, na którym zarejestrowano uroczystości związane ze wspaniałym koncertem i przekazaniem flagi Stanów Zjednoczonych AP dla mieszkańców Brzegu. Łopocący na wietrze sztandar trzyma Jan Milun organizator tej uroczystości. Jest 1990 rok. Wspaniały koncert polskiej i amerykańskiej muzyki zorganizowany w Brzegu. Uczestniczą dostojni goście z kardynałem Henrykiem Gulbinowiczem, metropolitą wrocławskim na czele. Są także wojewoda opolski Kazimierz Dzierżan, naczelnik miasta i powiatu Jan Pikor, ks. proboszcz Bolesław Robaczek, konsul Stanów Zjednoczonych AP. Dzisiaj, gdy wracamy do tamtych wydarzeń pan Jan ociera łzy wzruszenia. Zawsze czuł się brzeżaninem. Swoją wieloletnia działalnością jako dyrektor artystyczny Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki w Bostonie podkreśla swoje związki z miastem, które stało się jego małą ojczyzną w 1959 roku. Wtedy wraz z rodzicami i rodzeństwem przybył tu z Wileńszczyzny. Miał wówczas 21 lat.

Korzenie

Milunowie wywodzą się z Ejszyszek i Koleśników na Wileńszczyźnie, miejscowości blisko granic z Białorusią. Urodzony na rok przed wybuchem II wojny światowej wychowywał się Jan, jako najstarszy z trójki synów, w atmosferze muzykującego i rozśpiewanego domu rodzinnego. Matka, ojciec, najbliższe rodzeństwo tworzyli rodzinny zespół muzyczny. Ten duch umiłowania śpiewu i muzyki wpłynął na dalsze losy młodych Milunów. Najmłodszy z nich Mieczysław został solistą Teatru Wielkiego w Warszawie, drugi z braci Franciszek śpiewał m.in. w operetce gliwickiej i Centralnym Zespole Artystycznym Wojska Polskiego. Jan w końcu lat pięćdziesiątych popisywał się w Państwowej Filharmonii Litewskiej w Wilnie. Po latach zwierzał się w rozmowie z Januszem Wójcikiem: „Pod koniec lat pięćdziesiątych wyjechałem wraz z rodziną ze Związku Radzieckiego i zamieszkaliśmy w Brzegu na Opolszczyźnie. W mieście, które głęboko zapisało się w mojej pamięci. Gdziekolwiek jestem, kocham to miasto. Zza oceanu, z wielkiego oddalenia tęsknię do Brzegu. Być może kiedyś tutaj jeszcze powrócę i zamieszkam.

Po przyjeździe do Polski

Rozpoczął studia muzyczne w Krakowie. Ten czas przyczynił się do głębokiego poznania ojczystej historii i kultury. Następnie Jan podjął pracę w Centrali Handlu Zagranicznego (1963 – 1965). Mimo dobrych wyników w pracy nie mógł utrzymać tego stanowiska, bowiem odmówił wstąpienia do partii. Spotkało go wiele nieprzyjemności i kłopotów. Odrzucano jego prośbę o wydanie paszportu. Miejscowe władze, wspomina, odmawiały stanowczo moim prośbą. Bywa, że dziś ich spotykam na ulicach Brzegu. Udają, że są moimi przyjaciółmi.
Kiedy jednak w końcu w 1971 roku przybył do USA stwierdził, że życie w tym kraju nie jest łatwe. Poza tym zauważył, że poziom kultury tamtejszej Polonii nie stoi na wysokim poziomie. Jego pragnieniem było, aby Polaków postrzegano jako naród wybitnych muzyków i artystów. Dlatego w Bostonie, w którym osiedlił się, założył Towarzystwo Muzyczne im. St. Moniuszki. Jego głównym celem było krzewienie kultury polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości kompozytora „Halki”. Do aktywności w tej dziedzinie pobudził Jan przedstawicieli Litwy, Estonii, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji.

Ze szczególna pasją

Pan Jan Milun organizuje koncerty dedykowane papieżowi Janowi Pawłowi II. Zorganizował koncerty z okazji pierwszej, piątej, dziesiątej, piętnastej, dwudziestej i dwudziestej piątej rocznicy pontyfikatu Ojca Świętego. 18 października 1998 roku odbył się w Brzegu Międzynarodowy Koncert z okazji XX – lecia pontyfikatu Jana Pawła II. Z tej okazji dyrektor Milun otrzymał od Henryka kardynała Gulbinowicza, metropolity wrocławskiego list, zaadresowany „Szanowny Pan Dyrektor Jan Milun”, w którym czytamy m.in. „Słowa chrześcijańskiego powitania kieruję do Uczestników Międzynarodowego Koncertu ku czci Papieża Jana Pawła II z okazji XX – lecia pontyfikatu Umiłowanego Ojca Świętego. Cieszę się, że piękny Brzeg, bogaty w cenne zabytki sakralne i świeckie, gości ponownie znakomitych Artystów rangi międzynarodowej. Gratuluję Organizatorom, którzy wybrali Dolny Śląsk, przygotowujący się do obchodów 1000- lecia istnienia Diecezji Wrocławskiej i wraz z całym chrześcijańskim światem, da Bóg, szczęśliwie wejdzie w Trzecie Tysiąclecie...”
Ambasador USA Reymond L. Flynn życzył: „Jako przedstawiciel prezydenta USA w Watykanie, życzę Błogosławieństwa Bożego, dla tego ważnego, historycznego koncertu i wierzę w jego sukces.” Sukces był ogromny.

(cdn)

Tadeusz Bednarczuk

Zanim podpalisz plastyk...

Zima to pora ogrzewania naszych mieszkań. Posiadacze pieców ogrzewają z reguły swoje pomieszczenia węglem, drewnem, gazem lub energią elektryczną. Jednak w ostatnich latach coraz częściej stwierdzane są przypadki wykorzystania jako „paliwa” do palenia w piecach wszelkich plastyków z folią włącznie oraz papy, a nawet starych podkładów kolejowych. A przecież stanowią one zagrożenie dla naszego zdrowia i życia.
Nie zdajemy sobie sprawy z groźnych następstw spalania plastyku. Niezależnie czy jest on palony w piecu, czy w ognisku, wytwarzają się bardzo groźne dla ludzkiego zdrowia substancje – furany i dioksyny. Są to złożone chloropochodne pierścieniowe związki organiczne, należące do najbardziej groźnych trucizn. Swoją toksycznością przewyższają wielokrotnie inne substancje, uważane za bardzo groźne dla człowieka, np. od cyjanku potasu aż 10 000 razy!
Działanie furanów i dioksyn polega na powolnym, ale sukcesywnym uszkadzaniu komórek (tzw. działanie mutagenne), wywołując nieodwracalne zmiany w ludzkim organizmie i prowadząc do takich schorzeń, jak np. nowotwór płuc czy nowotwór wątroby. Udowodniono negatywny wpływ spalania plastyku na rozwój dziecka w łonie matki. Otóż furany i dioksyny uszkadzają rozwijający się płód, zaburzając prawidłową budowę kodu genetycznego. Wzrastająca liczba nowonarodzonych dzieci cierpiących na różnego typu alergie to między innymi konsekwencja spalania plastyku przez dorosłych, często nawet ojców lub innych przedstawicieli rodziny bądź sąsiadów.
Niespełna 2 miligramy dioksyn są wystarczającą dawką, aby spowodować śmierć człowieka o wadze 80 kg ! Znacznie mniejsza ilość tej trucizny zabija dziecko. Nawet śladowa ilość dioksyn wywołuje ogromne spustoszenie w ludzkim organizmie. Proszę przypomnieć sobie choćby widok twarzy nowego prezydenta Ukrainy – Wiktora Juszczenki, którego przeciwnicy polityczni zatruli właśnie dioksynami ...
Dlatego wszelkie plastyki, folie, itp. należy odkładać do kubłów lub kontenerów (najlepiej przeznaczonych na tego typu opakowania), a nie spalać w jakikolwiek sposób. Jednocześnie miejmy świadomość, że palenie plastyku jest w Polsce naruszeniem obowiązującego prawa. Artykuł 71 ustawy o odpadach (z dn. 27 kwietnia 2001 r.) zakazuje palenia tego typu przedmiotów.

Marek Stajszczyk

O tsunami i florze Cejlonu

Tragiczne następstwa tsunami na wybrzeżach Oceanu Indyjskiego wzbudziło powszechne zainteresowanie tym nieokiełznanym zjawiskiem. Dyrekcja Publicznego Gimnazjum w Lewinie Brzeskim zorganizowała uczniom prelekcję poświęconej przyrodzie Cejlonu, wyspy nawiedzonej przez tsunami.

Cejlon to dość duża wyspa znajdująca się w sąsiedztwie południowych krańców Indii. Tragiczne dla ludzi następstwa tsunami z 26 grudnia ub. r. (na Cejlonie zginęło ok. 20 tys. osób), nie wpłynęło zasadniczo na zubożenie tutejszej flory. Naturalnymi formacjami roślinnymi wyspy są okresowo suche lasy podrównikowe i wilgotne lasy równikowe (tzw. dżungla) oraz nadmorskie lasy namorzynowe. W tych pierwszych dominuje drzewo tekowe, a w domieszce występuje szereg innych, często o bardzo oryginalnych nazwach, np. kulczyba wronie oko, a także goździkowiec, hebanowiec, ketmia róża chińska, kostrączyna i migdałecznik. Z kolei w cejlońskiej dżungli stwierdzane są m. in. palmy – cukrowa, orzechowa i kateszowa, drzewo cynamonowe, fikusy, kardamon i muszkatołowiec korzenny. Wybrzeże Oceanu Indyjskiego porastają lasy namorzynowe, w których dominuje szczudlasto zakorzeniona korzeniara. To właśnie namorzyny otrzymały bezpośrednie uderzenie falami tsunami. Jest to formacja dostosowana do zmieniających się warunków i stosunkowo szybko regenerująca się.
Naturalna roślinność w wielu rejonach Cejlonu została zniszczona w wyniku presji człowieka. Zachowały się na szczęście jeszcze enklawy leśne o mało zmienionym składzie gatunkowym. Są one w dużej mierze chronione dzięki utworzeniu sieci parków narodowych (największy to Park Narodowy Wilpattu) i rezerwatów. Należy przy tym wiedzieć, że na Cejlonie rośnie wiele gatunków endemicznych roślin, należących do rodzaju Chlorocarpa, Doona, Schizostigma, Schumacheria i Stemonoporus.
Dla przybysza z Polski równie interesująca jest flora osiedli ludzkich. Do najbardziej charakterystycznych drzew cejlońskich miast i wsi należą figi, chlebowce – właściwy i indyjski, a z bylin m. in. banan. Na Cejlonie uprawiana jest także herbata.
Większość prezentowanych przeze mnie slajdów w lewińskim gimnazjum została wykonana przez jednego z najwybitniejszych polskich botaników młodszego pokolenia – dr Krzysztofa Świerkosza, pracownika naukowego Uniwersytetu Wrocławskiego. Bez wsparcia z Jego strony nie byłbym w stanie zreferować młodzieży tego tematu. Jednocześnie czuję się w obowiązku wyrazić słowa uznania dla dyrekcji i grona pedagogicznego Gimnazjum Publicznego w Lewinie Brzeskim, które organizuje swym wychowankom interdyscyplinarne prelekcje, łączące wiedzę przyrodniczą, geograficzną i historyczną. Pragnę przede wszystkim podziękować nauczycielkom - Wiolecie Loster, Renacie Śliżewskiej i Agnieszce Malinowskiej, za ich zaangażowanie w organizację prelekcji.

Marek Stajszczyk

Z tym dość tajemniczym wyrazem zetknęli się ostatnio Polacy w związku z medialną informacją o przekazaniu nowego typu kołowych transporterów opancerzonych Wojsku Polskiemu o tej właśnie nazwie.

Rosomak cz. I

Rosomak jest jednym z najbardziej niezwykłych zwierząt na świecie. Ten największy – obok południowoamerykańskiej ariranii - przedstawiciel rodziny łasicowatych zamieszkuje borealne rejony Europy, Azji i Ameryki Północnej. Na naszym kontynencie zamieszkuje północną i częściową Skandynawię oraz północną Rosję. Jeszcze kilka wieków temu notowany był regularnie na terytorium obecnej Litwy, Łotwy i Estonii oraz Białorusi. Prawdopodobnie mógł również występować w puszczach dzisiejszej północno wschodniej Polski. Pojedyncze osobniki notowano dawniej nawet na północyUkrainy.

Mimo, że nie jest gigantem

– mierzy ok. 1 m długości, a waży do 27 kg – należy do najbardziej agresywnych ssaków półkuli północnej. Zarejestrowano przypadki odpędzenia od zdobyczy nie tylko wilka, ale nawet niedźwiedzia brunatnego. Rosomak potrafi długo i bezceremonialnie nękać konkurenta – stale warczy, markuje ataki, sugeruje odstąpienie, by za chwilę ponownie dokonać próby ataku. Skutkiem takich zachowań rosomaka, zestresowany niedźwiedź, ryś czy wilk po prostu dają za wygraną i za cenę obfitego posiłku, wybierają jednak „święty spokój”, odstępując od zdobyczy.

Upór rosomaka i jego siła

decydują o wspaniałych możliwościach łowieckich. Ten drapieżca o gabarytach większego psa potrafi zabić nie tylko sarnę czy renifera, ale nawet – zwłaszcza w głębokim śniegu – nawet dorosłego łosia ... Właśnie te cechy nadały rosomakowi wręcz demoniczny wymiar. Zarówno skandynawscy Lapończycy, jak i ludy Syberii oraz amerykańscy Indianie nie tylko unikają go w bezpośrednich kontaktach. Rosomak jest tematem tabu nawet podczas rozmów i spotkań plemiennych. Nic w tym dziwnego, ponieważ rzeczywiście relacje człowiek – rosomak są niejednokrotnie dość uciążliwe, zwłaszcza dla tego pierwszego.

Rosomak ma dość osobliwą manierę

niszczenia wszystkiego co pachnie, a raczej śmierdzi człowiekiem. Stąd wiele przykładów wtargnięcia rosomaka do puszczańskich domków traperów i kompletnego zdewastowania wnętrza. Jest wiele relacji z których wynika, że szkody wyrządzone przez to zwierzę szacowano na zawrotne sumy. Na szczęście rosomak jest generalnie samotnikiem. A co by się działo, gdyby stale chodził w parach?

Marek Stajszczyk

5 stycznia 2005 odbyło się w Urzędzie Gminy Olszanka spotkanie, które w całości dotyczyło zakresu zadań możliwych do zrealizowania ze środków pomocowych z Unii Europejskiej. Dużo uwag poświęcono omówieniu Programu Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III A Polska-Czechy.

Gmina zabiega o środki pomocowe

Celem w/w programu jest poprawa warunków i standardu życia w obszarze pogranicza za pomocą wspólnych przedsięwzięć społeczności i instytucji z Polski i Czech.
Beneficjenci programu mogą składać wnioski zarówno infrastrukturalne, jak i nieinfrastrukturalne.
Priorytet 1 nosi nazwę „Dalszy rozwój i modernizacja infrastruktury w celu poprawy konkurencyjności obszaru przygranicznego” i obejmuje działania:
1. Wspieranie rozwój infrastruktury o znaczeniu transgranicznym.
2. Infrastruktura Ochrony Środowiska i Ochrony przeciwpowodziowej.
3. Zapewnienie infrastruktury okołobiznesowej i turystycznej.
Priorytet 2 nosi nazwę „Rozwój społeczności lokalnej na obszarze przygranicznym” i obejmuje działania:
1. Rozwój turystyki.
2. Wspieranie inicjatyw lokalnych.
3. Rozwój i wspieranie transgranicznych struktur organizacyjnych i sieci współpracy.
Ostateczna decyzja dotycząca wyboru konkretnego działania do ubiegania się o środki finansowe będzie uzależniona od partnera czeskiego tj. gminy Ceska Ves, z którym to 21 stycznia b.r. zostanie podpisany akt partnerstwa.

(s)

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Olszanka na lata 2005 – 2006

Pomoc społeczna w gminie

Podczas ostatniej sesji Rady Gminy została zaprezentowana Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2005 – 2006. Określa ona priorytety działań społecznych i rozwiązywania problemów alkoholowych w gminie. Wśród priorytetów gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych znalazły się: kształtowanie świadomego i odpowiedzialnego społeczeństwa zdolnego do rozwiązywania swoich problemów życiowych, realizacja działań profilaktycznych i edukacyjnych w celu integracji osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, budowa gminnego systemu profilaktyki i opieki nad najbardziej potrzebującymi wsparcia.
Priorytety te będą realizowane poprzez programy pomocy społecznej oraz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Główne cele i zadania pomocy społecznej określa ustawa o pomocy społecznej. Postanawia, że pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej we współpracy z organizacjami społecznymi, kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz z osobami fizycznymi i prawnymi. Kształtowanie lokalnej strategii rozwiązywania problemów społecznych wymaga określenia podstawowych wartości i celów. Wartości, którymi kierowano się tworząc strategię gminy, to przede wszystkim harmonijny rozwój człowieka, aktywny udział w kształtowaniu swojego życia, prawo do dokonywania wyborów i ponoszenia ich konsekwencji oraz partnerstwo i podmiotowość. Jako priorytety programowe pomocy społecznej w gminie Olszanka określono: umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia, zapobieganie powstawaniu takich sytuacji, zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, doprowadzenie w miarę możliwości do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Wynikające z tego funkcje pomocy społecznej to: wsparcie samopomocy, uzupełnianie posiadanego dochodu, usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem, a także profilaktyka.
Zostały określone cele strategiczne programu pomocy społecznej, wśród których znalazły się:
- kształtowanie samodzielności i odpowiedzialności wśród korzystających z pomocy społecznej, stymulowanie aktywności,
- uzupełnianie możliwości i wysiłków jednostki i rodziny, aby doprowadzić do stanu, w którym będą mogły one w sposób niezależny zaspokajać swoje potrzeby,
- stworzenie spójnego systemu wsparcia dla rodzin dotkniętych dysfunkcjami społecznymi,
- aktywizacja zawodowa i społeczna osób objętych pomocą społeczną,
- wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych, grup samopomocowych w realizacji zadań pomocy społecznej,
- eliminowanie źródeł społecznego niezadowolenia oraz złej oceny pracy instytucji zajmujących się pomocą społeczną.
Uchwalona strategia podejmuje również temat profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w roku 2005. Jako obowiązek samorządu lokalnego określa kształtowanie polityki alkoholowej poprzez: zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej oraz prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej. Pierwszy cel realizowany będzie poprzez finansowanie punktu konsultacyjnego w Jankowicach Wielkich, współfinansowanie utworzenia klubu AA w Czeskiej Wsi – dostosowanie techniczne obiektu po byłej szkole podstawowej, współpracę z policją w ramach tzw. “Niebieskich kart” w zakresie kontroli placówek prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych, prowadzenie pogadanek w szkołach nt. szkodliwości nadużywania napojów alkoholowych, narkotyków oraz bezpieczeństwa na drodze, udział w szkoleniach członków gminnej komisji profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, dystrybucję materiałów informacyjno-edukacyjnych (czasopisma, ulotki, broszury). Drugi z określonych celów, profilaktyczna działalność informacyjna i edukacyjna, ma być realizowany poprzez: prowadzenie wśród dzieci i młodzieży programów profilaktycznych mających na celu podniesienie świadomości szkodliwości picia alkoholu oraz używania środków psychoaktywnych i innych oraz dofinansowanie zakupu sprzętu niezbędnego do realizacji tych programów, promowanie zdrowego stylu życia, dofinansowanie zakupu sprzętu sportowego, zakup nagród w organizowanych konkursach sportowych i innych oraz dofinansowanie materiałów do ich organizacji, dofinansowanie organizacji imprez masowych (kultura, sport, turystyka) organizowanych na terenie gminy, organizację i dofinansowanie obozów terapeutycznych dla dzieci i młodzieży z realizacją programów profilaktycznych, współpracę z organizacjami społecznymi, kościołem, radami sołeckimi w zakresie ograniczenia spożywania napojów alkoholowych oraz kultury spożywania napojów alkoholowych, oddziaływanie na osoby, które nadużywają napojów alkoholowych w kierunku wyrwania ich z nałogu, oddziaływanie na przedsiębiorców i rolników zatrudniających osoby uzależnione od alkoholu o godne traktowanie tych pracowników oraz o niepłacenie za wykonywaną pracę w postaci napojów alkoholowych.
Twórcy Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Olszanka na lata 2005 – 2006 stawiają na trwałość i efektywność rozwiązań systemowych zapisanych w ustawie. W istniejących uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych gminy Olszanka pozwolą one na stopniowe minimalizowanie źródeł zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego.

Rafał Ochociński

50-lecie par małżeńskich

15 stycznia br. w Domu Ludowym w Mąkoszycach odbyła się uroczystość Złotych Godów par małżeńskich z gminy Lubsza.

W uroczystości uczestniczyło 13 par małżeńskich, które 50 lat temu stanęły na ślubnym kobiercu. Olga i Antoni Derega z Nowego Świata, Julia i Franciszek Długi z Borucic, Michalina i Jan Dybko z Mąkoszyc, Helena i Zygmunt Gaczyńscy z Kościerzyc, Aniela i Władysław Gorszczukowie z Michałowic, Kazimiera i Józef Jurasz z Michałowic, Janina i Stanisław Kaziczka z Nowego Świata, Anna i Leon Kurpiel z Kościerzyc, Anna i Józef Potoccy z Czepielowic, Stefania i Wacław Skibińscy z Błot, Janina i Józef Stefaniak z Tarnowca, Bogumiła i Emil Wieczorkowie z Pisarzowic, Janina i Kazimierz Ziółkowscy z Rogalic zostali w imieniu prezydenta RP odznaczeni medalami za długoletnie pożycie małżeńskie. Odznaczenia wręczali przewodniczący Rady Gminy Józef Poterek i wójt gminy Lubsza Wojciech Jagiełłowicz. Jubilaci złożyli sobie przyrzeczenie dalszych wspólnych lat życia i podziękowali za wspólnie przeżyte pół wieku. Na uroczystość nie dotarły dwie pary: Janina i Mieczysław Repak z Roszkowic oraz Stefania i Henryk Traczyńscy z Kościerzyc.Uroczystość uświetnił występ zespołu dziecięcego z PSP w Mąkoszycach pod kierownictwem Jana Sowy.

(s)

Torell Basket Liga

Przegrana Odry z liderem tabeli

Wyniki spotkań 13. kolejki ekstraklasy koszykarek i tabela:

sobota 15 stycznia 2005 r.

AZS Poznań - TS Ostrovia Ostrów Wlkp. 73:62 (20:11, 16:20, 18:12, 19:19)
ŁKS Łódź - Meblotap AZS PWSZ Chełm 60:70 (17:20, 14:17, 14:10, 15:23)
Wisła Can-Pack Kraków - PZU Polfa Pabianice 73:56 (28:21, 19:12, 13:9, 13:14)

niedziela 16 stycznia 2005 r.

Cukierki Odra Brzeg - Lotos Gdynia 89:98 (21:25, 23:20, 22:32, 23:21)
PWSZ Gorzów Wlkp. - CCC Polkowice 53:70 (15:16, 18:19, 8:23, 12:12)

Tabela (rozegrane mecze; zwycięstwa; porażki; zdobyte punkty; kosze zdobyte; kosze stracone):
1. Lotos Gdynia                               13    13      0      26    1112:843
2. Wisła Can-Pack Kraków           13    10      3      23    1049:818
3. PZU Polfa Pabianice                 13      9      4       22      986:840
4. CCC Polkowice                          13      8      5       21      945:882
5. AZS Poznań                                 13      6      7      19      880:918
6. PWSZ Gorzów Wlkp.                  13      6      7      19      796:867
7. Cukierki Odra Brzeg                  13      5      8       18      883:909
8. ŁKS Łódź                                     13      4      9       17      796:933
9. Meblotap AZS PWSZ Chełm    13      2    11      15      839:978
10. TS Ostrovia Ostrów Wlkp.      13      2    11      15    768:1066